Berber Cordes

Hoofdfoto: Ciudad Juárez, Mexico.

Tijdens mijn master kwam ik een oud onderwerp tegen waar ik tijdens mijn bachelor vaker een paper over heb geschreven: de femicides in Ciudad Juárez, Mexico. Binnen mijn studie Culturele Antropologie op de Universiteit van Utrecht is ‘’gender’’ altijd een erg belangrijk concept geweest. In de minor Criminologie kwam vooral naar voren op dit gebied dat vrouwen minder vaak gezien en onderzocht worden als daders. Nu tijdens de master Criminologie op de Erasmus Universiteit komt het vrijwel niet meer naar voren. Na wat zoeken bleek dat alleen een klein onderdeel bij de master aan de Vrije Universiteit over gender gaat.

Ik denk dat dit heel erg zonde is en het zelfs noodzakelijk is om het concept ‘’gender’’ meer te verweven in de criminologie. De criminologische relevantie is goed uit te leggen aan de hand van het eerdergenoemde voorbeeld. Ciudad Juárez is een stad in het noorden van Mexico, tegen de grens met de Verenigde Staten. De stad is gewelddadig, onder andere door de aanwezigheid van drugskartels en het aantal vrouwenmoorden (Olivera, 2006). In de jaren negentig heeft de Verenigde Staten samen met Mexico en Canada de NAFTA, the North American Free Trade Agreement, afgesloten (Fernández-Kelly & Massey, 2007). Dit heeft werk gecreëerd in de stad Ciudad Juárez en hierdoor zijn er veel werkzoekenden naar deze stad getrokken, waaronder veel vrouwen. De fabrieken waar het werk gecreëerd werd zochten ook voornamelijk young single women (Young & Fort, 1994). Dit komt ook overeen met wat Sassen (2000) een feminisering van het werkaanbod noemt.

In Mexico heerst nog sterk het beeld van het marianismo en het machismo als traditionele genderrollen en het hier bijbehorende house/streetdivide. Dat de vrouwen gaan werken gaat eigenlijk in tegen deze traditionele genderrollen, waarbij vrouwen binnenshuis en mannen buitenshuis hun leven leiden (Sanabria, 2007). De hierboven genoemde vrouwenmoorden worden ook wel aangeduid met de term ‘’femicides’’ (World Health Organization, 2012). De vermoorde vrouwen worden vaak teruggevonden op openbare plekken, soms met boodschappen op het lichaam (Olivera, 2006). Prieto-Carrón, Thomson, & Macdonald (2007) zeggen over de femicides dat het wordt gebruikt als een manier om angst te zaaien bij andere vrouwen, zij zien het dan ook als een hate crime against women en als een uiting van ongelijke machtsrelaties en discriminatie.

In Mexico heerst nog sterk het beeld van het marianismo en het machismo als traditionele genderrollen

De Mexicaanse staat doet echter weinig aan deze femicides. Het schildert de slachtoffers af als public women die het geweld over zichzelf hebben afgeroepen door zichzelf buitenshuis te begeven omdat ze werken; zij houden zich dus niet aan het house/street divide. Deze blame the victim strategy zorgt ervoor dat de staat zich niet geroepen voelt om de daders te bestraffen (Wright, 2007). Pearce schrijft in haar artikel ook kort over de stad Ciudad Juárez. Hier geeft zij ook aan dat de staat de misdaden niet bestraft en het dat beëindigen van het geweld tegen vrouwen noch een prioriteit, noch een doel is. Zij schrijft hierbij: ‘’it’s [the state] failure to act tells us a lot about the state’’ (Pearce, 2010: 300). Hiermee wordt geïmpliceerd dat het nalatige handelen van de staat indirect de femicides laat voortbestaan. Olivera (2006) voegt hieraan toe dat de bendes en drugskartels veel macht hebben en dat veel jonge, werkloze mannen, zich hierbij aansluiten. Door deze macht kan de regering minder goed ingrijpen en ontstaat er een soort van straffeloosheid. Ook dit laatste illustreert dat er onder jonge mannen werkloosheid heerst, wat contrasteert met de jonge vrouwen die wel werken. Ook de nalatigheid van de staat heeft betrekking op de geldende genderrollen, ze grijpen niet in omdat de slachtoffers volgens hen public women zijn.

De geschetste situatie laat zien dat gender en genderrollen een aanleiding kunnen zijn voor geweld maar ook dat dit invloed heeft op het beleid van een staat. De femicides van Ciudad Juárez sluiten ook aan bij het thema ‘’Gewelddadige stad’’ van het vak Stedelijkheid, Cultuur en Criminaliteit. Het gaat hier om een slachtoffer en dader(groep) die elkaar niet kennen, zoals zoveel mensen in een stad elkaar niet kennen. Hierom lijkt het mij van belang om, als criminoloog, meer te weten over gender en de uitingen daarvan door middel van cursussen tijdens de master. Naast deze genoemde casus zijn er natuurlijk nog veel meer situaties waarin gender van groot belang is bij criminaliteit. Denk hierbij aan homohaat, huiselijk geweld en seksueel geweld. Om dit beter te kunnen verklaren en begrijpen is er meer inzicht in gender in de criminologie nodig.

Dit is een blog uit de serie studentenblogs, waarin interessante papers, presentaties of andere uitingen van studenten worden gepresenteerd. Berber Cordes is masterstudent Criminologie aan de Erasmus Universiteit Rotterdam en heeft dit blog geschreven voor het mastervak Stedelijkheid, cultuur en criminaliteit.

Bron afbeelding: Wikimedia Commons