Robby Roks

Het Parool bericht op donderdag 23 november 2017 over de strafzaak tegen Amsterdammer Jason L. die voor zijn betrokkenheid bij de liquidatie van Abderrahim ‘Appie’ Belhadj op 9 mei 2016 wordt veroordeeld tot 14 jaar. Jason L. zou het slachtoffer met een reeks Whatsapp-berichten naar een flat in Amsterdam Zuidoost hebben gelokt om zo aan de uiteindelijke dader de gelegenheid te bieden Belhadj met negen kogels van het leven te beroven. Bij het grote(re) publiek staat Jason L. – die in eerder berichten in de media Jason D. wordt genoemd – beter bekend als rapper JayJay of Djaga Djaga van rapcollectief annex problematische jeugdgroep Green Gang uit de Bijlmer.

Jason L. – die in eerdere berichten in de media ook wel eens werd aangeduid als Jason D.  –  wordt in het eerder genoemde artikel in Het Parool beschreven als ‘een gewezen rapper’. Opmerkelijk genoeg verschijnt er op YouTube op de dag van de uitspraak een videoclip van het nummer ‘Ze Zeggen’. Het nummer begint met een gesampled stukje uit een nieuwsbericht over de moord op Rucienne Caupain op Amsterdam op 24 maart 2013. Een van de inzittende van de auto waaruit Caupain stapte, net voordat hij werd doodgeschoten, was Jason L. die zelf korte tijd in beeld komt als een van de verdachten in deze moordzaak. Na deze achtergrondinformatie rapt Djaga Djaga – het rappersonage van Jason L. – over wat verschillende mensen ooit over hem of tegen hem hebben gezegd:

“Ze zeiden me ik word niks, ik word niet eens achttien

Ze zeiden me mijn leven zou droevig zijn, zou nooit een lach zien

De officier zei 10, de rechter zei 2 (…)

Mijn vader zei me stamina en toon ruggengraat

Mijn moeder zei me stop weg wanneer je ruggen maakt”

Het tweede couplet begint wederom met een sample uit een nieuwsbericht. Ditmaal is het onderwerp de moord op Abderrahim ‘Appie’ Belhadj. Over zijn betrokkenheid bij deze zaak rapt Djaga Djaga het volgende:

“Ze zeggen ik ben killer, zeggen ik draag strapps (wapens, RR)

Ze schrijven moorden in mijn schoenen die mensen zijn gek

Ze zeggen ik ben schurk, zeggen ik ben lokker

Mattie, alles behalve dat, ik ben een motherfucker”

‘Ze Zeggen’ kan hiermee gezien worden als een min of meer inhoudelijke reactie op de eis van de Officier van Justitie en bevat tevens enkele verwijzingen naar andere zware geweldsdelicten waar Jason L. bij betrokken zou zijn.

‘Ze Zeggen’ kan hiermee gezien worden als een min of meer inhoudelijke reactie op de eis van de Officier van Justitie en bevat tevens enkele verwijzingen naar andere zware geweldsdelicten waar Jason L. bij betrokken zou zijn.

Voor menig buitenstaander is het doorgaans onduidelijk in hoeverre rappers ‘echt’ doen waarover zij verhalen in hun muziek. Veel rappers, in het bijzonder wanneer hun teksten expliciete verwijzingen bevatten naar het straatleven, hechten waarde aan hun zogenaamde ‘street credibility’. Deze term verwijst naar het hebben van een geloofwaardige reputatie op straat en die gebruikt kan worden om inhoudelijke verwijzingen naar criminaliteit in rapteksten te ondersteunen. Daarbij is de ‘street credibility’ van een rapper niet enkel afhankelijk van de kwaliteit en overtuigingskracht van zijn muziek, maar dient tevens ondersteund te worden met ervaringen op straat. Het nummer van Jason L. is wat dat betreft bijzonder. Nu het gaat over zijn betrokkenheid bij zware vormen van criminaliteit die zijn ‘street cred’ meer dan goed doen, slaat Jason L. een ander pad in: hij gebruikt zijn muziek om zijn betrokkenheid als ‘lokker’ te ontkennen. In hoeverre dit nu geloofwaardig is of een effectieve strategie zal blijken zal de behandeling van zijn strafzaak in hoger beroep moeten uitwijzen.

Bij mij roept het nummer een aantal vragen op. Allereerst lijkt de betrokkenheid van Jason L. bij deze zware vorm van geweld te passen in de bredere ontwikkeling die vorig jaar in het Algemeen Dagblad (26 november 2016) werd geschetst over leden van jeugdbendes die zouden doorgroeien richting de betrokkenheid bij het organiseren en uitvoeren van liquidaties. Ferwerda en Van Ham (2017: 119-120) spreken in dit opzicht van criminele jeugdgroepen als “kraamkamer voor de onderwereld”. Ze beschreven dat een derde van de leden van criminele jeugdgroepen op latere leeftijd deel gaat uitmaken van de middelzware en zware criminaliteit. Dit is een veelgehoorde en populaire hypothese, ook als het gaat om de criminele carrières van individuele daders. Verondersteld wordt dat jonge daders van een zwaar delict doorgroeien in de zware misdaad. De recente studie ‘Doorgroeiers in de misdaad’ van Van Koppen, Van der Geest en Kleemans laat op basis van de criminele carrières van meer dan 1000 jonge daders van een zwaar delict echter zien dat slechts een klein deel van hen een ontwikkelingspad volgt dat daadwerkelijk getypeerd kan worden als doorgroeien. Wat dat betreft lijkt de carrière van Jason L. redelijk uniek en de moeite waard om nader te bestuderen.

Na het meermaals beluisteren van het nummer lijkt er bovendien sprake van een bijzonder complexe interactie en vermenging tussen fictie en werkelijkheid. Misdaad lijkt, afgaande op dit en andere nummers van Jason L., een voorname inspiratiebron voor zijn muziek. Hij rapt veelvuldig over zware vormen van geweld, waarbij hij in clips dergelijke krachttaal ondersteunt met de uitbeelding van zware automatische wapens. Zijn rapmuziek, mede vanwege zijn populariteit (binnen een week meer dan 250.000 views op YouTube), vormt vervolgens de interpretatieve kaders voor het (straat)leven van anderen; net zoals andere (Amerikaanse) rappers ongetwijfeld een invloed hebben gehad op zijn eigen ontwikkeling, zowel muzikaal als op straat.

Wellicht is dit blog op zichzelf ook weer een goed voorbeeld van de centrale boodschap van het nummer ‘Ze Zeggen’: wederom ‘iets’ wat ‘iemand’ over Jason L. zegt. Misschien moeten we het nummer daarom vooral zien als een emotionele uitlaatklep van een jongeman met een uitzonderlijk muzikaal talent. Bij mij overheerst echter de vraag van welk personage de boodschap in het nummer ‘Ze Zeggen’ afkomstig is. Is het verdachte Jason L. die het rapnummer gebruikt om op de dag van de uitspraak in zijn strafzaak zijn kant van het verhaal te vertellen? Of horen we Djaga Djaga die probeert de aantijgingen richting zijn persoon – Jason L. – voor een breder publiek te nuanceren? Interessant in dit licht is bovendien de vraag die Djaga Djaga zelf opwerpt in het begin november 2017 verschenen nummer ‘Geluk’: “Zie je Jay of Jason D. als je kijkt naar mij?” Misschien is het namelijk zo dat de scheidslijnen tussen Jason L. de verdachte en Jason L. de rapper niet langer zo duidelijk zijn aan te geven, ook niet voor Jason L. of Djaga Djaga zelf.

Misschien is het namelijk zo dat de scheidslijnen tussen Jason L. de verdachte en Jason L. de rapper niet langer zo duidelijk zijn aan te geven, ook niet voor Jason L. of Djaga Djaga zelf.